VJN 2020: Aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid
Zo halverwege het jaar staan we met elkaar weer even stil bij wat onze plannen waren bij de laatste begroting en of er plannen bijgesteld moeten worden…..Er is wel wat gebeurd het afgelopen half jaar sinds we de begroting hebben vastgesteld. Zelfs onze nestor die al 20 jaar in de raad zit, heeft een vergelijkbare situatie nog nooit meegemaakt. We zijn met elkaar beland in een nieuwe werkelijkheid en daar zullen we ons aan moeten aanpassen. Ik ga u straks aangeven wat de aandachtspunten zijn wat de VVD betreft in aanloop naar onze volgende begroting, maar eerst wil ik nog even stilstaan bij de bijzondere situatie waarmee we zijn geconfronteerd: de Coronacrisis. Niemand had dit kunnen voorzien en we kunnen nog steeds niet alle gevolgen op de lange termijn overzien maar deze nieuwe werkelijkheid heeft ons een 2tal zaken duidelijk gemaakt wat de VVD betreft:
1. GEZONDHEID, ECONOMIE en GELUK zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden; zonder goede economie, geen goede gezondheidszorg en zonder goede economie wordt geluk ook moeilijker bereikbaar. Gezond zijn in je eentje, zonder dat je met anderen leuke dingen kan doen, uit eten kan gaan, kan sporten, kan reizen, kan winkelen, geeft minder geluk. Dat hebben wij de afgelopen maanden vrijwel allemaal moeten ervaren.
2. Het tweede punt dat deze crisis ons heeft laten zien dat is dat het heel fijn is als je HUISHOUDBOEKJE OP ORDE is. Dat geldt in het klein voor gezinnen, wat groter voor ondernemers en nog wat groter voor gemeentes. Het is fijn als je een buffer hebt om onverwachte tegenslagen op te kunnen vangen. We constateren dat Haarlemmermeer zo’n buffer heeft en we deze tegenslag vooralsnog kunnen opvangen. Die buffer hebben we dankzij verstandige financiële keuzes die in het verleden zijn gemaakt en dat moeten we blijven doen. Daarbij moet, wat de VVD betreft, altijd één uitgangspunt leidend zijn: iedere euro wordt zo efficiënt mogelijk ingezet zodat zoveel mogelijk inwoners ervan kunnen profiteren.
Na deze algemene terugblik wil ik het met u graag hebben over de accenten die de VVD wil meegeven in aanloop naar de volgende begroting en dan begin ik bij, wat ons betreft, de belangrijkste uitdaging: Het SOCIAAL DOMEIN. Verder ga ik aandacht vragen voor de ONDERNEMERS, voor WONEN, de ENERGIETRANSITIE, het ONDERHOUD VAN DE FYSIEKE RUIMTE en eindig ik met SPORT.
HET SOCIAAL DOMEIN:
· Ongeveer 5 jaar geleden is de gemeente voortvarend en dapper van start gegaan met de nieuwe zorgtaken. Ons Haarlemmermeers model was een maatschappelijk breed gedragen model. Wij gingen het anders en beter doen. Op papier zag het er allemaal prachtig uit en in de jaren die volgden leek de situatie (met uiteraard pieken en dalen) beheersbaar. Er werd goede zorg geleverd, er werd geïnvesteerd in een brede sociale basis en de financiën waren redelijk op orde.
· We ontvangen inmiddels al enige jaren brieven van de accountant over de knelpunten bij het controleren van de rechtmatigheid van de uitgaven, en dat baart ons zorgen. Het aantal doorverwijzingen nam toe en er werd gestart met het voeren van gesprekken met doorverwijzers. We weten inmiddels dat huisartsen meer doorverwijzen dan voorgaande jaren. Met deze 2 onwenselijke gegevens hebben we dus al enige jaren te maken.
· Sinds vorig jaar hebben we moeten vaststellen dat onze bedachte beleidsinzet; van zwaar naar licht niet lijkt te werken én dat de preventieve werking van de sociale basis ook niet lijkt te werken; in ieder geval niet zoals we hadden verwacht. Wij zien in deze VJN geen enkele urgentie om hier iets mee te doen, om dit gekozen model eventueel te evalueren en bij te stellen.
· Vorig jaar hadden wij daarom al de boodschap: ga meer grip en sturing krijgen binnen het SOCIAAL DOMEIN. Om op een constructieve wijze met de wethouder mee te denken hadden we ook enkele moties ingediend met suggesties en goede voorbeelden uit andere gemeenten. Daarop werd ons toegezegd, dat ernaar gekeken zou worden, dat het college het mee zou nemen en dat vertrouwen gaven we.
· We zijn nu een jaar verder, de tekorten lopen verder op en qua sturing of grip is er nog weinig aantoonbaars gebeurd, wat de VVD betreft.
· Er wordt met een pilot gestart om fraude met zorgbudgetten op te sporen. Daar wordt dan van verwacht dat de taakstelling die in 2018 is afgesproken van 1,5 mln deels mee wordt behaald. De VVD is hierover uitermate verbaasd. Samen met de constatering van de accountant dat de controle binnen het sociale domein m.b.t. de prestatielevering onvoldoende zijn, vragen wij ons af: was er de afgelopen jaren überhaupt enige vorm van controle op de uitgaven m.b.t. de zorgtaken van de gemeente?!
· Onze inzet op een stevige sociale basis heeft er mede toe geleid dat we onze dorpshuizen hebben overgedragen aan een professionele partij; Maatvast. Zij krijgen daarvoor jaarlijks 4,5 mln euro van ons maar regelmatig wordt er om extra geld gevraagd. Die bijdragen blijven een blinde vlek voor ons. Om hier een structurele oplossing voor te vinden, zullen wij ons hier verder in verdiepen en hier na het reces op terugkomen.
· We lezen in de VJN dat er een balans wordt opgemaakt, en dat we daarover in de najaarsrapportage worden geïnformeerd. Dat is wat de VVD betreft echt te laat. Daarom willen wij de 1e stelling inbrengen voor de 2e termijn: ‘’we verliezen de grip op zorg’’. Wij willen het debat starten over iets wat naar de mening van de VVD zeer urgent is. Een debat NIET om met elkaar te botsen, maar om te kijken of we elkaar ergens kunnen vinden. Laat ik vooropstellen dat wij geen pasklare oplossing hebben voor het probleem. Het oplossen van een probleem begint echter bij het ERKENNEN en BESPREKEN ervan.
“Grip op de zorg” moet wat ons betreft de aandacht krijgen die het verdient en daarbij mogen taboes ons niet in de weg staan. Wij kijken ernaar uit om in de tweede termijn hierover in gesprek te gaan met elkaar.
OVEREIND HOUDEN VAN ONDERNEMERS
Iedereen is inmiddels geraakt door de Coronacrisis. Wij hebben iedereen die zich heeft ingezet en heeft gehouden aan de anderhalve meter afspraak al bedankt d.m.v. een grote advertentie in het lokale dagblad, maar toch wil ik nog stilstaan bij een groep die we ook in deze tijd zoveel mogelijk overeind moeten houden; zelfstandig ONDERNEMERS en zzp’ers. Ook de nationale ombudsman sprak zijn zorgen uit over de knelpunten die iemand tegenkomt die op zoek is naar ondersteuning d.m.v. schuldhulpverlening. Onze 2e stelling gaat over dit onderwerp: “De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om proactief zelfstandig ondernemers en zzp'ers die door de Coronacrisis zijn geraakt professioneel te begeleiden en te informeren bij een faillissement, aanvraag Wsnp of doorstroom naar ander werk”. Wij dienen daartoe ook een motie in: “Coronapijn? Ga naar het ondernemersplein!”. Ook daar gaan we in de 2e termijn graag het gesprek over aan met elkaar.
WONEN
Een belangrijke prioriteit van deze coalitie is de aanpak van de WONINGNOOD. We hebben inmiddels een nieuw woonbeleid met lef. We zien ook dat er meer gebouwd wordt dan voorgaande jaren dus dat het op de grote lijnen goed gaat. De komende periode verwachten wij van het college extra aandacht voor 2 punten m.b.t. de aanpak van de woningnood:
· maak meer werk van de afspraak om in te zetten op een meer divers woonaanbod. Dit is één van de afspraken waarvan wij nog te weinig van hebben gezien. Wij hebben het afgelopen jaar het college gestimuleerd door middel van het indienen van diverse moties (zoals flexwonen) en diverse oproepen (zoals een rapportage van initiatieven die zijn afgewezen) maar om onze controlerende taak goed te kunnen uitvoeren, op dit belangrijke onderwerp, hebben wij regelmatig en goede info nodig. Vandaar dat wij met de motie “BVR per kwartaal” oproepen om ons regelmatig te informeren en de BVR wonen per kwartaal naar de raad te laten komen, net zoals wij dat doen bij het onderwerp mobiliteit.
· We blijven nog even bij het onderwerp wonen. Eén van de argumenten die vaak gehoord wordt bij het afwijzen van initiatieven m.b.t. wonen is het LIB. Het initiatief dat wordt voorgesteld, wordt afgewezen omdat het in een gebied ligt waar op grond van besluiten van de rijksoverheid niet gebouwd mag worden om geluidsoverlast van Schiphol te voorkomen. Onze vorige wethouder heeft met een intensieve lobby in Den Haag enige versoepeling voor elkaar gekregen. Maar wij willen meer. Inmiddels heeft Schiphol aangegeven positief te staan tegenover eventuele verdere versoepeling van de LIBbeperkingen, we zetten in op proeven voor geluidsadaptief bouwen, een minister is hier komen fietsen en toch lijkt het in Den Haag maar niet te lukken om die versoepeling voor elkaar te krijgen. Vanochtend zat onze wethouder bij WNL om hier weer een pleidooi voor te doen. Onze vraag aan het college is: kunnen wij u helpen? Bijvoorbeeld door een brief, als gemeenteraad, naar de minister te sturen of naar alle Tweede Kamerleden. Hoe kunnen wij u helpen om dit wel voor elkaar te krijgen? In het verlengde daarvan: Hoe denken onze collega’s hierover?
ENERGIETRANSITIE
Dan ga ik over naar een ander belangrijk onderwerp voor de komende maanden wat de VVD betreft DE ENERGIETRANSITIE:
We hebben inmiddels stappen gemaakt in de ENERGIETRANSITIE, we hebben een bod gedaan voor de RES, de regionale energietransitie, we gaan snel spreken over nieuw datacenterbeleid. Wat de VVD betreft moeten we de komende periode ook aandacht besteden aan minimaal 2 zaken:
· De electriciteitsinfra. Alle mooie duurzaam opgewekte energie moet wel getransporteerd kunnen worden. We weten dat de electriciteitsinfra nu al onder druk staat en bedrijven zich niet kunnen vestigen omdat er simpelweg niet genoeg stroom kan worden geleverd en dat is wat de VVD betreft onacceptabel. We lopen daarmee banen mis. Bovendien belemmert het ons om een ander doel te realiseren: economische diversificatie, minder afhankelijk worden van Schiphol. We zullen daarom voorstellen dit onderwerp op de SAR te plaatsen in Q3 van dit jaar.
· Het 2e onderwerp dat we op de SAR willen plaatsen is draagvlak. Zonder draagvlak zijn alle plannen m.b.t. de energietransitie moeilijk realiseerbaar, zo niet onmogelijk. Het college heeft aangegeven dat er een plan wordt opgesteld om het gewenste draagvlak te borgen bij onze energietransitie en dat we dit in het najaar gaan bespreken. Graag zetten we dit onderwerp daarom op de SAR.
ONDERHOUD FYSIEKE RUIMTE
We zijn bij de jaarstukken geconfronteerd met een onaangename verrassing: een voorziening van ruim 5 mln voor achterstallig onderhoud. Tijdens die melding werd niet duidelijk waar dat achterstallig onderhoud dan had plaats gevonden of hoe ernstig dat was. Wij snappen niet waarom het college ons daar niet pro-actief over heeft geïnformeerd. Inmiddels hebben we in de antwoorden van de technische vragen kunnen lezen dat het achterstallig onderhoud over onze gehele gemeente is verspreid. We hebben vorige, of zelfs die periode daarvoor, geconstateerd dat er sprake was van achterstand in het onderhoud van fietspaden, wegen etc. Toen is door de toenmalige raad besloten om simpel gezegd meer geld vrij te maken voor onderhoud aan “grijs” en daarmee minder aan onderhoud van “groen”. We hebben aanpassingen in het maaibeleid gemaakt, de reacties daarop kunnen we ons allemaal nog goed herinneren. Het verbaast ons dus dat nu blijkt dat dit achterstallig onderhoud onvoldoende is opgepakt en dat we daar zelfs een voorziening voor in moeten stellen. Wat is er misgegaan? Hoe kan het dat er geen zicht was op dit achterstallig onderhoud? Dat wil de VVD graag horen van het college.
Verder is de VVD het offensief begonnen tegen de verrommeling bij de brengparkjes en in de wijk. Uit de veiligheidsmonitor blijkt dat deze is toegenomen en dat stoort mensen. We merken dat ook in gesprekken in de wijk. Ook de komende maanden mag u van de VVD verwachten dat we ons daarvoor blijven inzetten en het college blijven stimuleren met nieuwe ideeën en suggesties.
Dan ons laatste punt:
SPORT
We vinden sport belangrijk in onze gemeente. We zijn tijdens deze Coronacrisis wederom geconfronteerd met het belang van veel bewegen. Dat voorkomt zowel fysieke kwetsbaarheid maar ook mentale kwetsbaarheid. Sport heeft ook een enorm belangrijke sociale component, het verbindt, motiveert mensen en blijkt zelfs tegen eenzaamheid te werken. We wensen onze inwoners daarom veel beweging toe. Daarom geven we jaarlijks eur 369 per inwoner aan sport uit, dat kan iedereen op de website “waarstaatjegemeente” terugvinden. In vergelijking met de overige gemeentes in Nederland is dat veel. Gemiddeld wordt er eur 275 per inwoner aan sport uitgegeven. Als we dan op diezelfde website kijken hoe gezond onze inwoners zijn, dan moeten we helaas constateren dat we minder bewegen dan gemiddeld in Nederland. Slechts 59,4% beweegt voldoende t.o.v. 63% in de rest van Nederland. Bovendien hebben meer mensen in onze gemeente overgewicht dan in de rest van Nederland, het is niet heel veel 49,7% t.o.v. 48,9% landelijk, maar toch, met zoveel meer geld dat ingezet wordt in sport, zijn dat teleurstellende cijfers wat de VVD betreft. Daarom de oproep aan het college; kijk nog eens kritisch naar de gekozen uitgaven op het gebied van sport, kan dat geld niet effectiever worden ingezet en kan er niet meer synergie behaald worden? Tijdens de bespreking van de sportvisie in november 2019 heeft de portefeuillehouder toegezegd om jaarlijks met een overzicht te komen van de inzet en wat daarvan de bedoeling is, ook een soort voortgangsrapportage en daarbij zouden wij ook de uitvoeringsplannen krijgen. Dat zou een mooi moment zijn om hier nog eens goed naar te kijken. Durft ons college het aan om te zeggen, volgend jaar zijn die cijfers beter in Haarlemmermeer; dan bewegen we meer in Haarlemmermeer, dan hebben we minder overgewicht en dan zijn er minder eenzame inwoners. De VVD roept het college in ieder geval op om deze sportieve uitdaging aan te gaan!
Dank u wel voorzitter.
Beryl van Straten
Fractievoorzitter van de Haarlemmermeerse VVD